Việt Nam với khí hậu nhiệt đới gió mùa là nơi thuận lợi để nhiều giống cây sinh xôi phát triển. Những cây dùng để chế tác bon sai thường lá phải nhỏ, chịu được sự cắt tỉa, có sức sống và sinh trưởng mãnh liệt. Xin giới thiệu với bạn đọc một số cây thông dụng thường được dùng làm bonsai ở VN.
– Cây cần thăng (Feoniella lucida): Loài cây lấy gỗ lớn, sống trong tự nhiên có thể cao 20 – 25 m. Thân cây nổi u ở gốc, tự tạo ra vẻ xù xì, cằn cỗi. Cành mọc ngang có nhiều gai. Có thể trồng theo cách chiết cành hoặc gieo hạt sau 3 năm có thể làm thành các cây Bonsai theo ý muốn. Chịu khí hậu nóng, thích hợp với các tỉnh phía Nam.
– Cây Khế (Averrhoa Carambola): Cây gỗ nhỏ cao 3 – 7 m vỏ thân màu nâu đỏ, có nhiều rãnh và múi. Lá kép lông chim với 7 – 11 lá phụ màu trắng có vệt đỏ tím. Trái mọng nước có 5 múi. Cây có trái và hoa quanh năm.
– Kim Quít (Tríphasia trifolata): Cây gỗ nhỏ, mọc bụi cao 1 – 3 m, phân cành ngay sát gốc, có gai nhọn hướng lên. Lá mọc kép với 3 lá phụ. Cụm hoa có 1- 3 chiếc, mọc từ nách lá, màu trắng. Quả tròn, đỏ, ăn được và chua. Là loài cây tạo Bonsai rất chậm lớn
– Lộc Vừng (Barringtonia acutangula): Cây trong tự nhiên có thể cao 15 m, thân xù xi, gãy khúc. Phiến là dày đổi màu đến xanh đậm xám khi già, mặt lá bóng láng và có mép răng nhỏ. Đặc biệt hoa buôn thỏng xuống dài đến 50 cm, có màu trắng, đỏ. Hoa nở và rụng dần xuống mặt nước nên thường được trồng làm tiểu cảnh
– CâyBồ đề (Ficus Religiosa): Thường dùng trồng che bóng mát trong đền, chùa. Có hình dáng cây cổ thụ, thân mập, cành sum suê và rể buông dài. Lá hình trái soan tròn, bóng, xanh thẩm, phía đỉnh kéo dài thành mủi hẹp dần đến ngọn. Quả dạng sung, xếp đôi một ở nách lá
– Nguyệt quế (Murrraya paniculat): Tên cây dựa theo huyền thoại Trung Quốc cho rằng trên cung Hằng Nga có cây quế ** thềm quế cung trăng**. Cây có dáng lòa xòa, dể uốn nắn. Cây gỗ nhỏ cao 2 – 4 m , vỏ trắng dáng thân mềm. Hoa nhỏ màu trắng, thơm ngào ngạt về đêm,quả mọng thuôn nhỏ màu đỏ, có hạt.
– Bùm sụm (Carmone microphylla): Ngoài thiên nhiên cây chĩ cao khoảng 3 m, thân xù xì có nhiều khe rãnh. Lá mọc ngắn dầy, thẳng dể uốn theo nhiều thế khác nhau. Lá nhỏ mọc tập trung các điểm trên cành màu xanh đậm bóng láng và có khía răng cưa. Hoa nhỏ mọc sát nhau, màu trắng. Quả hặch cứng màu đỏ cam
– Lựu (Punica granatum): Cây có nguồn gốc từ Ba tư đến Ấn độ. Cây gỗ nhỏ, phân cành nhánh từ gốc thành bụi dày. Cành non thường vươn dài, lá xanh bóng mượt mọc đối xứng. Hoa lớn mọc đơn độc ở nách lá, màu đỏ tía. Quả lớn hình cầu, vỏ cứng dày chuyển từ màu xanh sang màu đỏ tía. Cây ra hoa đỏ rực vào mùa hè và kết trái quanh năm.
– Đổ quyên (Rhododendron): Cây gỗ lùn chỉ cao 2 m. Cành nhánh nhiều mọc thẳng thành tàn tròn. Lá tập trung ở đầu cành, dạnh bầu dục thuôn, xanh bóng, lúc non có lông. Cụm hoa trắng ở đầu cành, hoa lớn có màu hồng, cánh hoa làm thành ống loe rộng ở đỉnh. Cây cho hoa nở rộ vào mùa xuân và kéo dài đến mùa hè. Những vùng có khí hậu lạnh ẩm thích hợp với cây như Nam trung bộ( Đà Lạt), Miền Bắc ( Sa Pa)
– Cây Trang ( Ixora Coccinea): Cây gỗ nhỏ cao khoảng 2 – 3 m. Cụm hoa dạng tán lớn, mang hoa dày đặc. Màu hoa đỏ, hình trụ dài, đầu loe rộng thành 4 thùy đều. Quả hình cầu màu đen.
– Sam ( Antidesma acidum): Cây gỗ nhỏ, mọc tự nhiên cao đến 6 m. Thân gỗ sần xùi, cành nhánh cong queo và mọc khỏe. Lá mọc cách, dạng trái xoan, gốc thuôn nhọn, đầu tù, mặt trên xanh bóng, mặt dưới xám. Quả bầu dục, hơi dẹt, xếp sát nhau thành 2 dải trên cuốn mọc chung xuống. Cây thích hợp khí hậu nắng nóng miền Trung bộ
– Sanh (Ficus bennamia): Trong tự nhiên thuộc cây gỗ lớn, thân có nhiều múi lớn cong queo, cành nhánh dài. Lá dạng trái xoan, đầu nhọn kéo dài thành mũi, gốc tù, phiến dầy, màu xanh bóng. Cụm hoa dạng dung xếp đôi một, không cuốn, màu đỏ rồi đậm đen nhẵn. Cây dể trồng bằng các đoạn thân hày gieo hạt.
– Phi Lao (Casuarina equisetifolia): Có nguồn gốn từ Australia. Trồng dọc các vùng duyên hải Việt Nam để tránh gió, giữ đất. Cây gỗ lớn cao đến 20 m, cành non có màu xanh như lá, chia đốt, mỗi đốt có 1 vòng lá dạng vẩy xếp sát nhau thành bẹ ngắn dạng răng. Hoa đơn tính cùng gốc. Cụm hoa đực dạng bông uốn cong ở đầu cành. Hoa chỉ có 1 bầu 2 ô. Quả có cánh. Cành non dể uốn tỉa thích hợp tạo những dáng cây Bonsai chịu nghiệt ngã của hoàn cảnh sống.
– Mai chiếu thủy (Wirghtia religiosa): Cây mọc hoang theo các bờ nước rừng phía Nam nước ta, đã được dùng làm cây thế lâu đời ở trong dân gian. Cây gỗ nhỏ gốc xù xì, có khi nổi u lên( thường gọi là mai gù). Nhánh nhỏ dài dễ uốn nắn. Lá dạng lá xoan mọc đối, màu xanh nhạt cả hai mặt. Cụm hoa dạng xim thưa. Hoa nhỏ màu trắng, có cuốn dài màu xanh bóng. Hoa nở chúc xuống đất( mọc ở nước thì soi bóng nên gọi là Mai chiếu thủy), mùi rất thơm. Cây mọc khỏe, dể nảy chồi mới nên chỉ cần tách gốc trồng sau một thời gian sẽ được cây khỏe mạnh.
– Mai vàng (Ochna integerrima): Cây mọc hoang dại dọc trong rừng miền Trung và miền Nam nước ta, thường dọc theo bờ biển và các con sông. Đây là loại cây dùng làm kiểng lâu đời ở các tỉnh phía Nam vì cho hoa nở vào dịp tết. Thường có hai loại là Mai Sẻ có hoa nhỏ hơn nhưng mọc dày đặc hơn và Mai Châu cho cánh hoa lớn, xòe. Mai thường được xuốt lá vào giữa tháng chạp để bung nụ ra hoa vào những ngày đón tết.
– Ngọa Tùng, Tùng sà (Sabina chinensis): Cây có nguồn gốc từ Trung Quốc, Mông Cổ, Nhật Bản được nhập vào nước ta làm cây kiểng có dáng thân, lá đẹp. Trong tự nhiên cây có thể cao đến 20 m. Thân màu đỏ nhạt. Cành non hơi mảnh và có các đốm trắng. Là kim , màu xanh mốc, lúc già chuyển thành vẩy, mọc gần rất đối sát nhau. Cây ưa khí hậu ẩm mát, nhưng cũng cần nhiều nắng.
– Me (Tamarindus indica): Cây có nguồn gốc từ châu Phi thường được trồng che bóng mát, lấy quả làm mứt. Cây gỗ lớn, thường xanh, thân ít khi tròn, thường vặn xoắn và có mũi, vỏ màu xám có nhiều rãnh ngang dọc đều đặn. Cành non mềm chúc xuống, lá kép lông chim chẵn, có đến 20 đôi lá phụ nhỏ. Cụm hoa dạng chùm mọc ở đầu cành hay kẽ lá. Hoa nhỏ cánh tràng màu vàng có vân nổi trên cánh dài màu trắng. Quả dẹt dài, chua.
– Tùng La Hán (Podocarpus brevifolius): Cây cao mọc chủ yếu ở các vùng rừng núi cao phía Bắc. Cây gỗ nhỏ, thân cong queo, vỏ nứt dọc đều đặn, màu xám nâu gợi dáng cổ thụ. Cành non màu xanh, sau chuyển thành màu xám, dể uốn nắn theo dáng cong, hay lượn khúc. Lá hình giáo hẹp, thuôn nhọn ở đỉnh, xanh bóng ở mặt trên xám ở mặt dưới. Cây trồng thường bằng cánh chiết cành, tạo dáng dể, đẹp.
– Cây sơ ri (Malbighia glabra): Cây có nguồn gốc từ Trung Châu Mỹ, được gây trồng ở các tỉnh phía Nam để làm cây ăn trái. Cây gỗ nhỏ, phân cành nhánh sớm, sát gốc, chỉ lộ một thân lùm, mập, vặn xoắn, cành mềm dài. Là đơn nguyên, dạng bầu dục, màu xanh bóng đậm, lúc non có cuốn dài, màu hồng khá đẹp. Nhị đực 10 chiếc, màu vàng nổi giữa các cánh hoa. Quả nhẳn bóng, màu đỏ hay màu gạch tôm treo lơ lững trên cuốn mảnh.
Nguồn : Bonsai Viet Nam
