Qua nhiều thí nghiệm cho thấy cây không những hấp thu chất dinh dưỡng qua rễ mà còn hấp thu qua lá. Trong khi diện tích lá của cây lại gấp hàng chục lần diện tích rễ cây.
1. Cấu trúc của lá cây giúp hấp thu phân bón lá
Theo PGS-TS Lê Văn Bé (Khoa NN & SHUD – ĐHCT) thì cấu tạo lá gồm có 1 lớp biểu bì bên trên sẽ giúp lá không thoát nước 1 cách thụ động, làm cho lá cứng cáp hơn để chống lại sâu bệnh. Vách ngoài của những tế bào lá được bao phủ bởi lớp cutin và một lớp sáp có đặc tính chống thấm nước rất mạnh. Đây là yếu tố có lợi cho cây trồng tuy nhiên cũng là mặt hạn chế đối với phân bón lá. Cấu tạo của lớp sáp này bằng 1 loại lipid không thấm nước khi lá khô. Phun phân bón lá lúc sáng sớm hoặc chiều mát để lớp sáp mềm mới thấm nước. Đây là bức tường lớn nhất để hấp thu dinh dưỡng qua lá. Tuy nhiên làm sao phân bón lá đi vào biểu bì lá? Dưới kính hiển vi điện tử giữa các phân tử sáp với nhau có 1 khoảng hở vài micromex hoặc vài nanomex tùy theo loài. Chính từ khoảng hở này nếu chất tan của phân bón lá nhỏ thì nó sẽ đi vào giữa lớp sáp.
2. Phân bón lá được hấp thu bởi khí khổng và không bào
Ngoài con đường đi qua khe hở của lớp sáp này còn con đường khác chất tan có thể đi vào tế bào biểu bì lá là đi qua khí khổng trên bề mặt lá. Khí khổng trên lá rất nhiều tùy theo loài. Có những loài khoảng 100 khí khổng/ 1mm2 lá, có loài vài ngàn khí khổng/1 mm2 . Vai trò của khí khổng giúp cây trồng thoát hơi nước tốt để ổn định nhiệt độ của cây. Đồng thời khi khí khổng mở khí CO2 đi vào giúp cho cây quang hợp. Chất tan khi phun qua lá sẽ đi qua khí khổng tuy nhiên khí khổng rất nhỏ nên trong phân bón lá có những phụ gia để làm giảm áp suất hơi từ trong ra.
Sự xâm nhập của chất lỏng xuyên qua bề mặt có sức căng cao và các khí khổng có thể xảy ra dưới một số điều kiện. Một trong những điều kiện này là tạo các giọt nhỏ liên kết với sự bốc hơi. Khi sự bốc hơi xảy ra, mức độ xâm nhập đạt cao nhất và sự hấp thu liên tục xảy ra với các phần chất rắn còn lại.
Sự xâm nhập chất dinh dưỡng còn vào các không bào bên trong lá cây. Các không bào rất quan trọng để chứa các chất dinh dưỡng trước khi chúng được hấp thu vào bên trong từng tế bào. Các chất dinh dưỡng sẽ vào những không bào này sau khi xâm nhập từ bên ngoài qua lớp biểu bì lá cũng như được hấp thu từ rễ qua các mao mạch trong thân cây.
Những nguyên tắc chung về việc hấp thu chất dinh dưỡng khoáng từ các không bào bên trong từng tế bào lá cũng giống như sự hấp thu từ bộ rễ. Sự hấp thu qua các tế bào lá có thể được điều khiển qua tình trạng dinh dưỡng của cây trồng, nhưng đây không phải là quy luật chung mặc dù hiện tượng này đã được khám phá đối với sự hấp thu lân. Việc hấp thu lân qua lá và vận chuyển xuống rễ xảy ra nhanh hơn đối với cây đang thiếu lân.
Kế tiếp phân bón lá xâm nhập vào màng tế bào. Đây là thành phần sống của tế bào cấu tạo bởi phospholipid và trên đó có gắn những protein giữa những protein có những khoảng hở để cho các chất tan chui qua.
3. Phân bón lá được cung cấp cho cây trồng lúc nào?
Việc bón phân qua lá được áp dụng hiệu quả khi hiện tượng cây trồng thiếu dinh dưỡng xảy ra và khả năng hấp thu của bộ rễ bị giới hạn hoặc bị thiếu hụt trong một thời gian, do đó không đủ cung cấp theo nhu cầu của cây. Những nhân tố liên quan tới vùng rễ cây như :
– Bộ rễ bị tổn thương: Do bị bệnh hoặc tổn thương cơ học ( do xới xáo khi chăm bón làm đứt rễ).
– Những điều kiện của đất không hữu hảo cho bộ rễ hấp thu dinh dưỡng
– Chất dinh dưỡng bị bất động hóa do các vi sinh vật
– Bị cố định do môi trường đất và các chất hữu cơ
– Sự nhiễm mặn
– Sự bất cân đối dinh dưỡng trong đất
– Thiếu Oxy ( đất quá ướt)
– Sự hoạt động của rễ thấp ( nhiệt độ thấp quanh vùng rễ trong thời kì ra hoa và đậu trái)
– Thiếu nước để các chất dinh dưỡng ngấm vào ( quá khô)
– Nhu cầu dinh dưỡng ở đỉnh cao: Trong suốt thời kỳ phát triển nhanh, nhu cầu dinh dưỡng vượt quá khả năng cung cấp mặc dù đất trồng rất màu mỡ.
– Bón phân qua lá cũng có thể được chỉ định khi nhu cầu tập trung dinh dưỡng vào các vị trí chuyên biệt bên trong cây vượt quá khả năng phối trí dinh dưỡng bên trong cây.
– Điều này thường xảy ra nhất trong những vùng trọng điểm của các loại trái cây lớn hoặc các chùm đậu và liên quan tới cả hai yếu tố : nhu cầu tập trung cao độ vào một vùng chuyên biệt nhiều nguyên tố trong trái cây như N và K.
– Khả năng cơ động các nguyên tố bên trong cây cũng có thể bị hạn chế nếu hoa phát triển trước lá và do đó dẫn đến tình trạng hạn chế sự chuyển dịch dinh dưỡng trong các mô mao dẫn.
-Trong các thời kỳ hạn hán hoặc ẩm độ không khí cao cũng có thể hạn chế sự vận chuyển trong các mạch mao dẫn và ngăn cản sự phân phối các dưỡng chất bất động
(Tổng hợp)-nongnghiep.vinhlong.gov.vn
