Dưa hấu là một loại rau quả được nhiều người ưa chuộng vì vị ngon ngọt, thanh mát và đặc biệt không thể thiếu trong dịp Tết cổ truyền của người dân Việt Nam. Mặc dù hiện nay dưa hấu có thể trồng quanh năm song dưa Tết vẫn được nông dân trồng nhiều nhất và ngoài yếu tố phẩm chất thì người tiêu dùng còn quan tâm đến vẻ đẹp bên ngoài của dưa. Vậy, để có quả dưa hấu to, ngon và đẹp, nông dân cần chú ý đến nhiều yếu tố trong kỹ thuật canh tác dưa hấu.
Trước hết, khoảng cách trồng có ảnh hưởng trực tiếp đến độ lớn của trái. Không nên trồng quá dày. Khoảng cách thường áp dụng trong sản xuất là 2,5-3m (hàng cách hàng) x 0,4-0,7m ( cây cách cây). Mật độ thay đổi từ 500-1.000 cây/m2 đất. Dưa hấu Tết cần trái lớn để chưng nên trồng thưa 500-650 cây/m2 .
Phân bón ảnh hưởng rất lớn đến phẩm chất trái dưa. Để dưa hấu có năng suất và phẩm chất cao cần chú ý đến thời kỳ bón phân và số lượng phân bón một cách cân đối hợp lý. Tùy vào độ màu mỡ của đất mà lượng phân bón khác nhau. Lượng phân bón trung bình cho 1.000 m2 dưa hấu là : 1-2 tấn phân chuồng hoai mục; 5 kg phân Urea; 8 kg phân DAP; 6 kg phân KCL và 60 kg phân NPK (16-16-8).
Sửa dây cũng là một kỹ thuật cần thiết trong việc trồng dưa hấu. Việc sửa dây cho dưa hấu được tiến hành khi dây bắt đầu bỏ vòi ( khoảng 20 ngày sau khi xuống bầu ). Cho các dây bò song song nhau theo thứ tự thẳng gốc với hàng trồng. Không để dây quấn chồng lên nhau, gây khó khăn trong việc chấm nụ, tuyển trái và ảnh hưởng khả năng quang hợp của cây, đồng thời tạo điều kiện cho sâu bệnh phát triển.
Trong thời kỳ ra hoa rộ, khi dây dưa dài khoảng 1,5m ( 35-40 ngày sau khi gieo) thường tiến hành thụ phấn nhân tạo (nông dân còn gọi là úp nụ). Đây là kỹ thuật rất cần thiết trong canh tác dưa hấu, giúp cho trái có độ đồng đều cao, dễ chăm sóc. Trồng dưa hấu thì phải úp nụ, vì mỗi cây dưa hấu chỉ giữ một trái, trái càng to thì càng có giá trị nên người trồng dưa phải chủ động úp nụ, lấy trái đúng vị trí trên thân, trái sẽ phát triển như mong muốn. Úp nụ thường được tập trung 4-7 ngày. Thời gian úp nụ càng ngắn càng tốt, tiến hành vào 7-9 giờ sáng.
Để cho trái dưa hấu to, chỉ nên để một trái / dây. Việc tuyển trái tiến hành khoảng 40-45 ngày sau khi gieo. Khi trái bằng trái chanh, chọn trái thứ ba trên dây chính. Nếu trên dây chính không tuyển trái được thì chọn trái thứ hai trên dây nhánh ( vị trí lá thứ 8-14 ). Chọn trái đầy đặn, cuống to dài, có nhiều lông tơ thẳng, không sâu bệnh. Ngoài ra, chăm sóc trong giai đoạn mang trái cũng là yếu tố giúp trái dưa hấu đẹp, tăng giá trị thương phẩm. Khi trái lớn bằng trái cam, nếu giống dưa trái tròn, trong mùa nắng thì nên sửa cho trái đứng để trái phát triển đồng đều. Còn trong mùa mưa, nên để trái nằm ngang, tránh đít trái tiếp xúc với mặt đất ẩm ướt dễ bị nấm bệnh tấn công. Trong quá trình trái phát triển thỉnh thoảng trở bề để trái đẹp và màu vỏ trái xanh đều. Chỉ để trái đứng khoảng 10 ngày trước khi thu hoạch. Thận trọng trong việc sử dụng phân bón lá và thuốc kích thích sinh trưởng. Những loại này có tác dụng giúp thân, lá, trái phát triển nhanh nhưng thường làm phẩm chất trái giảm và cây chống chịu kém với điều kiện bất lợi của ngoại cảnh.
Trong dịp Tết Nguyên Đán, dưa hấu ngoài việc dùng làm thực phẩm còn là loại quả được chưng bàn thờ tổ tiên nên hình dáng đẹp bên ngoài sẽ làm tăng giá trị thương phẩm gấp nhiều lần.
Nguyễn Thị Nguyệt-Chi cục BVTV Bến Tre
