Phân bón là dinh dưỡng không thể thiếu để cây trồng sinh trưởng và phát triển thuận lợi. Song, cũng giống như các nhân tố đất, nước, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón luôn ẩn chứa nhiều nguy cơ ô nhiễm cho cây trồng, đặc biệt là trồng rau.
Đó là các nguy cơ ô nhiễm về sinh học (virus, vi khuẩn, nấm) và hóa học (các nguyên tố kim loại nặng, hàm lượng nitơrat). Vì vậy, việc sử dụng phân bón hợp lý và an toàn cho cây trồng nói chung, cây rau an toàn nói riêng là một việc làm cấp thiết, rất hữu ích cho sức khỏe con người.
Trong sử dụng phân bón cho rau an toàn xin khuyến cáo nông dân một số vấn đề sau:
Chỉ được sử dụng phân bón và chất bổ sung đáp ứng được giới hạn cho phép về kim loại nặng, tạp chất thấp. Để làm được điều này, đòi hỏi nông dân phải mua phân bón có bao bì, nhãn mác, nguồn gốc rõ ràng (phân bón có trong danh mục được phép sản xuất của các công ty có giấy phép kinh doanh nhà nước). Tuyệt đối không sử dụng phân bón không nhãn mác, nguồn gốc hoặc quá hạn sử dụng.
Không sử dụng các loại phân hữu cơ chưa qua xử lý để bón cho rau vì chúng chứa nhiều vi sinh vật gây bệnh. Đối với phân chuồng dùng để bón cho rau an toàn cần phải được xử lý ít nhất 6 tuần (thông qua ủ thông thường), đảo thường xuyên để bảo đảm đủ nhiệt, ẩm cho các chất hữu cơ có thời gian phân hủy.
Với phân hữu cơ, nếu bón cho các cây rau có thời gian sinh trưởng dài (khoảng 60 ngày) thì cần bón lót cho cây 100% (vùi phân vào đất) nhằm giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc của các sản phẩm hữu cơ với phần ăn được của cây rau. Đồng thời, bảo đảm phân hữu cơ đem bón khi trồng rau phải hoai mục (phân hữu cơ phải tơi xốp và không ngửi thấy mùi thối).
Còn đối với phân vô cơ: Cần bón đủ liều lượng đối với mỗi loại phân, cho từng loại rau theo quy trình kỹ thuật sản xuất rau an toàn. Tránh bón phân đạm quá mức sẽ gây tồn dư nitơrat trong rau.
Không sử dụng phân bón và chất bổ sung khi điều kiện chưa thích hợp.
Ví dụ, khi đất còn quá ướt hoặc trong những ngày mưa… để tránh phân bón gây ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm. Không bón phân hữu cơ vào những ngày có gió, nhất là ở những ruộng gần nơi trồng rau sắp sửa được thu hoạch.
Đặc biệt phải tuân thủ thời gian cách ly phân bón. Chỉ bón phân hữu cơ được xử lý triệt để và dừng bón trước thời điểm thu hoạch tối thiểu là 2 tuần. Đối với phân vô cơ, cần bón đủ liều lượng phân đạm theo quy trình kỹ thuật cho mỗi loại rau. Dừng bón phân đạm trước khi thu hoạch ít nhất 10 ngày. Làm được như vậy rau quả mới bảo đảm không còn tồn dư nitơrat và an toàn cho sức khỏe người dùng.
ThS Trần Thị Liên, Dân Việt
