1. Dendrobium fuerstenbergianum Schltr
– Hoa lan cao 20-22 cm, to 0,7 – 0,8 mm ở phần trên, nhỏ dần ở bên dưới
-Lá xoan dài, dài 6cm, rộng 1,2 cm, đỉnh có hai thùy không bằng nhau, đáy nối với bẹ mọc trên thân, mặt dưới lá và bẹ có lông trắng
-Phát hoa ngắn, lá đài sau hình quả trứng dài, lá đài bên hình tam giác không cân.
-Cánh hoa hình xoan, đỉnh tà, đáy hẹp hơi bất xứng.
– Môi hoa dài 3,4 cm, rộng 3 cm, khi căng ra, 3 thùy : thùy bên dài 2,4cm, cao 1cm, thùy giữa dài 1,2cm, rộng 2 cm, lõm ở đỉnh, một băng to, dày với những phiến nằm ngang có răng mập, màu hồng từ đáy môi, đậm dần lên phía trước thành đỏ tươi, chấm dứt với 3-5 luống nằm trong vùng vàng tươi của trung tâm thùy giữa. Trụ cao 7mm, màu trắng với chân trụ có 2 gờ lối, màu đỏ đậm tươi ở đáy cựa, nhạt dần lên.
Loài này chỉ hiện diện ở Thái Lan, được cho là đặc hữu. Ghi nhận lần đầu tại Việt Nam qua mẫu thu tại rừng phòng hộ Dak Blo, tỉnh Kon Tum.
2.Dendrobium compactum Rolfe & Hackett.
-Hoa lan, giả hành cao 4-5cm, to 0,4-0,6mm.
-Phát hoa ngắn cỡ 1,3-1,5cm, mang nhiều hoa nhỏ.
-Cọng và bầu noãn dài 4mm, to 0,5 mm.
– Hoa to cỡ 0,5 cm màu lục vàng.
-Lá đài và cánh hoa cao cỡ 5mm, rộng 1,5mm.
-Môi to 4mm, dài 5,5mm khi trải ra, 3 thùy: 2 thùy bên tròn. Mép trước dày và uốn gợn sóng. Một gờ to xuất phát từ ¼ ở đáy, chấm dứt trước khi đến chân của thùy giữa. Chân trụ dài 4mm.
Loài này hiện diện ở Thái Lan, Miến Điện, Trung Quốc. Tại Việt Nam thu mẫu tại vườn sưu tầm lan của anh Lê Trọng Châu – Đà lạt.
3.Dendrobium strongylanthum Rchb.f
-Hoa lan, giả hành cao 13-14cm, to 1cm.
-Lá hình trứng dài hay xoan dài, đỉnh có 2 thùy nhọn không bằng nhau, đáy hẹp, bẹ cao 1,5-2cm, bao thân, lóng dài 2-2,3cm.
-Phát hoa ở ngọn hay đối diện lá, dài 6cm: cán hoa dài 3,5cm, phần mang hoa dài 3,5cm, mang 7-9 hoa.
-Hoa to 1,5cm, màu lục nhạt và môi có mép tím nâu đậm.
-Cọng và bầu noãn dài 6mm. Lá đài sau hình tam giác nhọn, có 1 sóng lưng, dài 13mm. Lá đài bên dài 14mm, rộng 6mm ở đáy, bất xứng, có 1 sóng ở mặt ngoài, mặt trong có đốm tía ở gốc.
-Cánh hoa hình xoan dài, hẹp dần về đỉnh nhọn, đáy có đốm tía. Môi 3 thùy : thùy bên dựng đúng hay gần như đứng, có mép dày,xẻ răng mập, đậm màu, dài 5mm, cao 2mm, thùy giữa tam giác nhọn,uốn cong gập xuống, mép dày, uốn cuộn gợn sóng và đậm màu, giữa môi có một băng dày chạy từ đáy đến gần chân của thùy giữa thì mờ đi. Trụ loang lổ màu tía ở mặt lưng.
Loài này hiện diện ở Thái Lan, Miến Điện, Trung Quốc. Tại Việt Nam thu mẫu tại vườn sưu tầm lan của anh Lê Trọng Châu – Đà lạt.
Theo Nguyễn Thiện Tịch
