Cây hoa thiên lý có tên khoa học là Telosma cordata (Burm.f.) merr , họ thiên lý(Asclepiadoceae).Thiên lý là lọai cây dây leo, ra hoa thành chùm ở nách lá. Trước kia, thiên lý được trồng làm cây cảnh, che mát và thưởng thức mùi thơm. Những năm gần đây, nhu cầu tiêu thụ hoa thiên lý ở các thành phố rất lớn vì chúng là lọai rau có giá trị dinh dưỡng cao, ăn rất ngon và có vị ngọt mà ít có lọai rau nào sánh được. Vì thế, nhiều nông dân đã đưa cây thiên lý vào trồng theo hướng hàng hóa đã mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, để có sản phẩm rau sạch cho người tiêu dùng, nông dân trồng thiên lý cần lưu ý
– Mặc dù thiên lý ít bị sâu bệnh hơn các lọai cây khác, nhưng trong mùa nắng nóng bông thiên lý thường hay bị rầy mềm và bọ trỉ gây hại trên đọt non và hoa. Chúng chích hút làm đọt non bị co rúm, kém phát triển, ra hoa ít, hoa đèo đẹt. Cần theo dõi thường xuyên để phát hiện sớm khi mật số còn thấp. Việc tưới phun trên lá cũng hạn chế sự phát triển của bọ trỉ. Nên sử dụng dầu khóang như DC- TronPlus, SK EnSpray, Map Green hoặc các lọai thuốc gốc sinh học như : Abatin 1.8EC, Brightin 1.8EC.. hoặc thuốc gốc thảo mộc như Vineem,…. Đối với các lọai côn trùng này có thể sử dụng bẩy màu vàng để thu hút trưởng thành và tiêu diệt nhằm đảm bảo sản phẩm rau sạch cho người tiêu dùng.
Khi sử dụng thuốc trên bông thiên lý phải thật thận trọng, tuyệt đối không được sử dụng những lọai thuốc có độ độc cao, lưu tồn lâu vì đến mùa ,thiên lý gần như ra hoa liên tục ( tập trung nhiều từ tháng 5 đến tháng 10 ), nên cần phải đảm bảo đúng thời gian cách ly mới được thu họach bông.
– Vì điều kiện trồng thiên lý bắt buộc phải làm giàn, do đó môi trường dưới mặt giàn và mặt đất thiếu ánh sáng nên rất dễ bị bệnh. Một số bệnh thường gặp như : bệnh thối gốc , thối rễ có thể làm dây thiên lý bị chết; bệnh thối hoa làm hoa nâu đen, hư và rụng . Bệnh thối gốc do nấm Rhizoctonia sp gây ra, triệu chứng nhận biết là phần sát gốc bị nâu đen, thắt lại và có lớp nấm trắng phủ bên ngòai , phòng trị bằng thuốc hóa học như Anvil 5SC, Bonanza 100SL,.. tưới gốc. Bệnh thối rễ do nấm Phytophthora sp hoặc nấmPythium sp gây ra, bệnh làm rễ bị hư thối, có thể gây héo chết cả dây thiên lý, phòng trị bằng tưới thuốc Aliette 80WP, Ridomil Gold, Mexyl-MZ 72 WP, Vimancoz 80 BTN hoặc có thể sử dụng chế phẩm sinh học Tricoderma tưới vào đất ( nếu không sử dụng thuốc hóa học) , tuy nhiên nếu sử dụng chế phẩm Tricoderma phải kết hợp bón phân hữu cơ hoai mục. Ngòai ra, khi bị rầy mềm gây hại sẽ kéo theo nấm bồ hóng phát triển làm cả dây, hoa bị đóng đen, giảm năng suất và chất lượng. Vì thế nên thường xuyên cắt tỉa bớt các lá già và lá ở những chỗ dây leo chồng lên nhau rậm rạp cho mặt giàn thông thóang, hạn chế rầy và sâu bệnh khác, đồng thời kích thích cây ra hoa nhiều hơn, không để gốc bị úng nước ( vì thiên lý rất mẫn cảm với úng ). Rễ thiên lý rất cạn, nên hạn chế xới xáo nhiều dễ làm đứt rễ.
Thiên lý là cây lưu niên, nếu chăm sóc tốt thì chỉ cần trồng một lần là có thu họach 3-4 năm, đây là lọai rau cao cấp rất được ưu chuộng, góp phần làm phong phú thêm lượng rau sạch trong bữa ăn gia đình.
Nguồn : sonongnghiep.bentre.gov.vn
