Bonsai tồn tại được trong chậu chính nhờ sự kết hợp giữa uốn cây tạo hình và tác dụng giới hạn của chậu tạo nên Bonsai . Ta không thể bắt đầu tạo dáng cây non cho đến khi nó được đặt vào chậu. Tình trạng khỏe mạnh của tất cả cây Bonsai phụ thuộc rất nhiều vào cách thay đất trong chậu và cắt tỉa rễ. Bonsai khỏe mạnh thường mọc rễ mới mỗi năm và những rễ này càng khiến nước cũng như không khí khó thấm vào đất. Rễ trên bế mặt sẽ lấy hết chất dinh dưỡng. Rễ chính gần thân cũng sẽ cứng và nhỏ lại. Do đó ta cần phải cắt bớt rễ chính và làm mỏng rễ trên bề mặt theo định kỳ.
Mức độ thực hiện công việc này phụ thuộc vào tốc độ phát triển của cây. Những cây thường xanh như thông và vân sam thì chỉ cần thay chậu một lần từ 3 – 5 năm. Cây thường xanh có lá rộng như hoa trà, nguyệt quế và cây rụng lá theo thời kỳ, thì 2 hay 3 năm thay chậu một lần. Cây ra hoa và trái, 2 năm một lần, nhưng khi hoa và trái quá nặng thì có thể cần phải thay chậu sau một năm. Liễu và bách nhật hồng vốn phát triển nhanh thì 2 lần một năm. Cần nhớ là những lần thay chậu này nên áp dụng với cây khỏe mạnh được chăm sóc đúng cách.
Thời gian thích hợp nhất để thay chậu là vào đầu mùa xuân, khi các chồi mới xuất hiện đầu tiên. Đợt thứ hai xuất hiện vào cuối hè hay đầu thu . Cây ăn trái như mận và mơ thường ra hoa trước khi mọc lá, phải được thay chậu sau khi ra hoa, nhưng trước khi lá mở. Cây ăn trái như anh đào và táo lại ra hoa vào cưới xuân, nên phải thay chậu trước khi ra hoa. Không nên thay chậu cho bonsai vào mùa đông,vào mùa này cây luôn ở trạng thái ngủ, vì thế không thể cố định thân cây vào lớp đất mới và mọc rễ mới. Tương tự, cũng rất nguy hiểm nếu ta thay chậu vào cuối xuân và đầu hè khi lá đã mở đầy đủ nhưng vẫn còn yếu.
Nếu phải thay chậu không đúng mùa do chậu bị vỡ hay đất quá xấu, thì trước hết cần phải cắt hết lá của cây rụng theo thời kỳ, trừ khi vào thời đểm cuối tháng 8. Bởi vì lúc này có thể để lá lại mà không sợ các ảnh hưởng xấu. Khi cây thông đòi hỏi phải thay chậu khẩn cấp, ta nên bỏ hết lá mới còn mềm và chỉ để lại những lá cũ.
Nghệ thuật chăm sóc cây cảnh
