Cây bóng nước hay hoa móng tay, đông y gọi là phượng tiên hoa có tên khoa học là Impatiens balsamina L thuộc họ Bóng nước Balsaminaceae, cây bóng nước có nhiều màu hoa và dễ trồng, chỉ cần lấy vài hạt rải nơi đất có ẩm độ tơi xốp là có được một vạt hoa móng tay tươi tốt.
1. Mô tả cây bóng nước hay hoa móng tay
Là cây cỏ hàng năm có thể cao 30-40 cm, lá mọc so le, mép lá răng cưa rỏ, hoa mọc ở nách lá, hoa có nhiều màu như trắng, đỏ tím, hồng. Quả nang nứt thành 5 mảnh xoắn lại tung hạt ra xa.
Cây bóng nước mọc hoang nhất là vùng nông thôn, hiện nay được trồng làm cây cảnh trong công viên hay vườn cảnh.
2.Vị thuốc và thành phần hóa học của cây bóng nước
Cây bóng nước được thu hái từ thân cành bỏ lá rễ hoa quả xong đem phơi hay sấy khô.
Lá cây bóng nước dùng tươi được dân gian dùng nấu nước gội đầu là cho tóc mọc tốt.
Hạt cây bóng nước tên đông y là cấp tính tử.
-Thành phần hóa học cây bóng nước:
Trong toàn thân cây bóng nước cá chứa chất kháng sinh như các axit như axit gentisic, axit ferulic, axit cumaric, axit sinapic, axit cafeic…
Lá cây bóng nước chứa axit xinnamic, hạt chứa 17,9% chất béo chủ yếu là axit parinaric, balsaminasterol…
Dịch ép từ hoa cây bóng nước có tác dụng kháng sinh kháng nấm mạnh.
3. Công dụng chữa bệnh cây bóng nước
Toàn thân cây bóng nước có vị cay, tính ôn, hơi có độc, có tác dụng khử phong thấp hoạt huyết, thường được dùng chữa phong thấp, bị thương sưng đau, rắn rết cắn.Uống từ 4-12 gam dạng sắc uống.
Nếu dùng bôi bên ngoài da thì không cần liều lượng.
Hạt có vị hơi đắng tính ôn hơi độc, tác dụng vào hai kinh can và tỳ có tác dụng giáng khí hành ứ, thường được dùng chữa bế tắc kinh nguyệt, đẻ khó, nấc cục nghẹn, hóc xương, ngày dùng 3 lần, mỗi lần 4-6 gam hạt ở dạng bột hay viên.
Dân gian dùng lá tươi cây bóng nước giã nát đắp vào các vết sưng hay bong gân, móng tay bị dập hư ngày vài lần sẽ thấy bớt.
Lưu ý phụ nữ có thai không sử dụng vị thuốc từ cây bóng nước.
Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của GSTS Đỗ Tất Lợi
